Geschiedenis van Bambino 2

Tweede deel: BAMBINO 1965 - 1978: 

Oranje dozen, plastic zakken   

1964 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Medio 1964 verkocht de uitvinder van Bambino, Dick Schouw, zijn fabriek en bedrijf DS Plastics aan M & R de Monchy. De koersveranderingen  als gevolg van de overname werden pas vanaf 1966 zichtbaar. 

De oorspronkelijk uit het Franse Picardië afkomstige koopmansfamilie de Monchy is al eeuwenlang verbonden met Rotterdam. In 1851 werd door een tweetal familieleden "M & R De Monchy" opgericht als handelsonderneming in koffie, thee, katoen en andere commodities. 

Na de Tweede Wereldoorlog nam deze handelsonderneming meer en meer belangen in de industrie. De eerste overname, in 1964, gold het kunststofspuitgietbedrijf DS Plastics, producent van de Bambino-bouwsteentjes. Zoals vermeld in het eerste deel van de bambino geschiedenis werd voor de overname DS Plastics eerst omgezet in een NV met aandelen voor een bedrag van 500.000 gulden, de vermoedelijke verkoopsom.

Belangrijke familieleden in M & R de Monchy waren omstreeks 1964 de broers Salomon Jean René (1927-2011) en Mr. Joan de Monchy (1929-2006). Niet alleen waren deze heren bezig met hun familiebedrijf ; SJ René is verder bekend als actieve medewerker van de FAI (Federation Internationale de Aviation) en Joan als latere penningmeester tegen wil en dank van de VVD ten tijde van Wiegel en Nijpels. In verschillende interviews leren we ze kennen als mensen die niet hielden van moderne grote bedrijven en onpersoonlijke werkrelaties en in de jaren 90 trokken ze zich terug uit het dagelijks bestuur van de onderneming. 

Remia reclames van eind oktober 1964. Om voor Bambino bouwstenen te sparen, kreeg je met Remia Dex 2 Pasteurmerken; maar met het in Twente gebruikte alternatieve merk Twenta slechts 1.

1965 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ongeveer uit de periode 1964-1965 stamt het tweede voorbeeldenboek van Bambino. Het is eenvoudiger van opzet dan het eerdere voorbeeldenboek, maar maakt nu ook gebruik van hoekdaken, wielen en "decoratiefiguren". Van elk model is er weer een voor en achteraanzicht. Meer dan een boekje is het de laatste folder waarin we de bouwinstructies met het handje zien afgebeeld.

Voor en achteraanzicht van de folder met 10 bouwvoorbeelden. klik hier voor een gedetailleerde beschrijving. 

Met de nieuwe directie werden vanaf 1965 de bambino bouwstenen en DS Plastics gereorganiseerd. Mogelijk om die reden waren er nauwelijks advertenties in dat jaar.

Advertentie van mei 1965. De prijs per steentje lag op minder dan 3,5 cent. 

Omstreeks 1965. Ringband type bedrijfspresentatie van de drie bambinos met een greep uit het Bambino assortiment met de oudere gele verpakkingen. De Medio Bambino doos MB1 heeft al een kleurenfoto. 

Het orde op zaken stellen van het voorheen persoonlijke bedrijf van Dirk Schouw werd systematisch aangepakt.

In de nieuwe generatie folders en de verpakkingen zien we in  1965 en 1966 een soort overgangsfase, waarin de tekeningen worden vervangen door kleurenfotos. 

Voor de nieuwe afbeeldingen werd er fors geinvesteerd. Er werden grote zwartwit fotos en kleurendias gemaakt met het uitzonderlijke formaat van 13 bij 18 centimeter. Hierop staan allerlei bouwwerken van de drie formaten Bambino afgebeeld en, in het geval van de dias, ook spelende kinderen. Een aantal negatieven en dias zijn bewaard gebleven, alhoewel sommige kleuren zijn verlopen. Het is vervolgens goed te zien hoe deze fotos zijn gebruikt voor de nieuwe folders. 

Bij sommige dias blijkt dat eerst is geexperimenteerd met een decor achtergrond, zoals in de oudere folder van de Macro Bambino.

Kleuren dias uit omstreeks 1965 gemaakt voor nieuwe folders en verpakkingen. Links: Medio Bambino. Midden: oudere dia met studio decor voor Macro  Bambino. Rechts: nieuwere foto met natuurlijke achtergrond voor Macro Bambino. Alleen de foto rechts komt overeen met de uiteindelijk foto gebruikt in de folder. 

Voor zover bekend liep de Medio Bambino voorop in het gebruik van een kleurenfoto in de folder en op de dozen.

1966 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

In 1966 verschenen de eerste nieuwe folders met vermelding van DS Plastic NV. 's-Heerenberg. Tot die tijd stond de bedrijfsnaam niet op folders of verpakkingen. Voor het eerst zien we ook verpakkingsnummers. Het formaat van de folders (opgevouwen 95 x 139 mm) bleef daarna bijna onveranderd  tot 1974 en bijna alle folders van 1966 tot 1978 vermelden bovendien een jaartal, wat doorslaggevend is voor het reconstrueren van de geschiedenis van dit speelgoed.   De volgende illustraties geven een goed beeld hoe de fotografie werd gebruikt voor het maken van deze folders.

Een serie zwartwit fotos van het stap voor stap bouwen van een huis tegen een witte papieren achtergrond (boven). Deze fotos werden later precies overgetekend en ingekleurd voor een nieuwe serie folders zoals voor het eerst in 1966 (onder; voor- en achteraanzicht). In deze folder zien we voor het eerst verpakkingsnummers. Het formaat van de folders zou ongeveer hetzelfde blijven tot 1976.

Als we goed kijken naar de oorspronkelijke foto van stap 5, kunnen we zien hoe de nog te plaatsen "zwevende" bouwstenen op hun plaats worden gehouden door een paar luciferhoutjes (Dak nr. 12), een plakbandje (Hoekdak nr.18),  of door een extra Bambino pilaar (Daken nr. 14). 
De lagen donkere bouwstenen zijn verschillend in de foto en de tekening.

Voor en achter aanzicht van de grote folder uit 1966 met nog een fraaie tekening van artiest Kees van Lent. 
Tevens het laatste jaar waarin uitsluitend tekeningen werden gebruikt in de folders.

De volgende serie fotos zouden naar verluid zijn gemaakt bij de officiële opening van de fabriek van DS Plastics in 's-Heerenberg in 1963, maar gezien de aanwezigen lijkt het me beter deze omstreeks 1966 te plaatsen. Ik denk dat het hierbij gaat om een plechtigheid om de doorstart te vieren met de nieuwe eigenaars, opgeluisterd met bloemstukken, drankjes en veel genodigden, waaronder burgemeester van Breemen. Deze laatste werd burgemeester van de gemeente Berg in september 1965. Ook de aanwezigheid van de heren De Monchy, lijkt beter te kloppen met een ceremonie na hun aankoop van DS Plastics in 1964. Hetzelfde geldt voor de haarmode van de dames met de "Cilla Black Beehive".

Burgemeester van Breemen tijdens de heropening van DS Plastics. Naast de lessenaar de knop waarmee hij de fabriek zou gaan starten. (Bron: Corry Hendriksen).

Goed in het zwarte pak gestoken, links van het midden: René en Joan de Monchy (?).
 (Foto Corry Hendriksen).

Voormalig eigenaar Dirk Schouw, rechts met sigaret, en zijn echtgenote, links met grijs mantelpak, tijdens de plechtigheid. (foto Corry Hendriksen)

originele zeefdruk uit 1966 (foto van Ben Rekoert) en de daarmee gemaakte advertentie zoals verschenen in de krant op 28 september 1966.

Advertentie voor Macro Bambino in het warenhuis Vroom & Dreesman eind october 1966."Alle jongens en meisjes mogen naar hartelust komen bouwen met Bambino reuzenstenen bij Vroom&Dreesman".

Omstreeks 1966. Ringband type bedrijfspresentatie van de drie bambinos met een greep uit het Bambino assortiment. Kleurenfotos en een aantal vernieuwde verpakkingen, waaronder de typische plastic zakken. 

1967 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Met ingang van 1967 tot 1976 werden alle folders van de kleinste Bambino stenen gesierd met de kenmerkende foto van een poort. Naast de normale kleine opgevouwen folder bevatten sommige grotere verpakkingen een bijna 2x zo grote versie.

Vóór en achter aanzicht van de eerste folder met de kleurenfoto van een poort uit 1967.

Bambino reclame (top) in Ter Meulen Post, september 1967. Een grote 2 1/2 liter emmer met 225 "onderdelen" voor 5,98.

1968 - 1970 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------

In 1968 werden de zacht-plastic voornamelijk groene en rode draai ramen en deuren vervangen door doorzichtig hard-plastic. Tevens deden de grondplaten van 8 x 12 hun intrede. Deze witte open grondplaten zijn bedoeld om met de gaatjes naar boven te bouwen. De folders van 1968, 1969 en 1970  zijn verder identiek, (met uitzondering van een jaartal onder bouwinstructie nummer 3).

Het accent van de verkoop kwam meer te liggen bij de normale speelgoedhandel en warenhuizen en minder op kruideniers en spaarzegels.

Voor en achter aanzicht van de folder van 1968. Nieuw zijn de grondplaat en de hard-plastic ramen en deuren.  .

De laatste Remia Bambino advertentie. Het lijkt wel uitverkoop met maar liefst twee pasteurmerken per pakje margarine en twee dozen Bambino tegelijk. De doosjes hebben nog het originele aspect.

November 1969. Bambino met de nieuwe hardplastic raampjes en grondplaten op de voorpagina van Ter Meulen Post. Een 5 liter emmer met 385 stenen voor Hfl 8,95.

Bambino emmers zoals verkocht door het warenhuis en postorderbedrijf Ter Meulen, eind jaren 60. 2.5 liter (links) en 5 liter (rechts).

 

Het speelgoedwinkeltje van Gerard Storimans in Oisterwijk. (Bron: Facebook, EchtOisterwijk) Gesloten in 2014; Youtube.

Reclame post van DS plastics uit 1970 geadresseerd aan de speelgoedwinkel van Storimans, voorzien van een speciaal Bambino stempel en gefrankeerd met 12 cent.

Vooraanzicht van de reclamefolder met het assortiment. (Printed in Holland 10 - 9 - '68)

Achteraanzicht van de reclamefolder met de drie formaten.

Prijslijst van oktober 1969 uit de reclame verzonden aan Storimans in 1970.

Voor de detailhandel ligt het verschil tussen de inkoopprijs en de verkoopprijs rond de 12 procent.

Niet alleen de folders werden vernieuwd, maar ook de verpakkingen. We zien een evolutie van geel naar oranje. Ook kregen alle verpakkingen een nummer, hier dozen 105 en 110 naast de oudere gele verpakkingen..

Een greep uit het Bambino assortiment zoals getoond in de reclamefolder van 1968.

De oorspronkelijke grote "Bouw uw stad" doos (153). Officieel zouden er maar liefst 700 onderdelen in de doos zitten. Behalve 480 typische Bambino stenen, daken, ramen en wielen, waren dit allerlei snoepje-van-de-week achtige  kleine autootjes, treintjes, verkeersborden, boompjes, voetgangers, een bushalte en een benzine station. De schaal van deze elementen was veel kleiner dan de bambino stenen. Merk op hoe het treintje en de bushalte rechtsboven precies overeenkomen met de tekening. De lancering van deze complete stad bouwdoos was mogelijk een antwoord op de "Auto Strada" dozen van concurrent en Monti producent Berco Lux.

Fotocompositie van de oranje dozen 105 en 110 vanaf 1969, met cellofaan raampjes en het in deze jaren gebruikte DSP (DS Plastics) logo.

Tussen 1966 en 1975 waren de polyethyleen zakken voorzien van aangeniete kartonnen labels; blauw-rood-geel voor de normale verpakkingen en groen-rood-geel voor de aanvullingszakjes. 

Zakje 104. Links: vóór 1971. Rechts: vanaf 1971, met "mino" in de folder.

Zak 127. Links: vóór 1970, met de wielen in aparte versierde zakjes. Rechts vanaf 1971, met "mino" in de folder en vaste raampjes naast de draairaampjes.

Aanvullingszakjes 22, 26, 27, 36 (na 1971) en 162.

De kleinste verpakking (Nº 102) bevatte slechts 65 bouwstenen en werd in november 1970 in de  consumentengids getest en  vergeleken met de op dat moment andere populaire konstruktiespelen. De opvallende conclusie was dat Mino Bambino de goedkoopste optie was, gevolgd door Monti.

1971 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Pas vanaf  1971 wordt de kleine "gewone" Bambino nu ook "Mino" Bambino in alle folders. 

Voor en achterzijde van de grote Bambino folders uit 1970 en 1971. Vanaf 1971 werd de gewone kleine Bambino in de folders "Mino" Bambino. Verder zien we in de folder rechts voor het eerst de vaste, niet draaibare ramen afgebeeld en is het lampje uit het assortiment verdwenen.

De vier kleinere polyethyleen zakken 102, 104, 108 en 114.

De drie grotere polyethyleen zakken 124, 126 en 127, met wielen en torenspitsen.

Impressies uit de Bambino fabriek in 's-Heerenbergh. (Fotos van Corrie Hendriksen).

In de Ds Plastics fabriek met de spuitgiet machines. Stofjassen en stropdassen.

 

Jeugdige arbeidsters vullen Mino Bambino plastic bussen (Nº121?). (omstreeks 1971)

Werken aan de lopende band bij het vullen van doosjes met het alternatieve "Brico" merk

Productielijn van Medio Bambino doos MB 3

Het plastificeren van Medio Bambino doos MB 3

Bambino speeltuin in het pand van DS plastics (?). Ouders, apen en een papieren sinterklaas kijken toe.

Het was blijkbaar een koude winter.

Een modern flatgebouw uit de showroom.

1972 - 1973 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------

In 1972 werd DS Plastics een BV. Na 29 juni 1971 werd het in Nederland mogelijk om een besloten vennootschap op te richten. Het grootste verschil tussen NV en BV heeft te maken met de aandelen. Beide rechtsvormen werken namelijk met aandelen, alleen zijn deze bij de NV vrij overdraagbaar, bijvoorbeeld op de beurs. Dit staat in contrast met een BV, waarbij de aandelen ingeschreven staan onder de naam van de aandeelhouder. 

In hetzelfde jaar werd het assortiment uitgebreid met nieuwe wielen en karren en een treinset. In de jaren 1973 en 1974 bleven de Bambino folders vervolgens hetzelfde als in 1972. 

1972. De laatste Bambino folder met DS Plastics als NV.

1972. De eerste Bambino folder met DS Plastics als BV. Het assortiment is uitgebreid met grote wielen, karren en een trein met rails.

De latere "Bouw uw stad" doos van Bambino, zoals vermeld in een Végé advertentie in 1972. (Prijs slechts 7 gulden + 1 kaart spaarzegels). De doos heeft hetzelfde formaat als de Bambino batterij trein set, hier naast een advertentie uit 1974 voor slechts 19,50. De achterkant van beide dozen toont de oorspronkelijke "Bouw uw stad" tekening.

Medio Bambino doos 2 en 4 uit begin jaren 70.

Personeelsadvertenties van DS Plastics uit 1973. Een pienter meisje, een handige jongen, gehuwde dames.

Advertentie uit Ter Meulen Post november 1973. Met de latere vaste ramen.

1974 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Alhoewel het assortiment in 1974 niet verschilde van de voorgaande jaren, hingen er vanaf 1974 grote veranderingen in de lucht voor Bambino. De onstuitbare opmars van Lego en de opkomst van nieuwe soorten speelgoed en producenten hadden hun invloed. In 1973 was concurrent Berco Lux overgenomen door Bührmann Tetterode en in de volgende jaren werden de advertenties (en blijkbaar ook de markt) voor Monti bouwstenen snel minder. Hetzelfde gold in mindere mate ook voor de Bambino bouwstenen. 

Vooralsnog werd de overwinning van Bambino over Monti "gevierd" in een serie advertenties in hetzelfde vakblad Gemengde Branche waar Berco Lux 15 jaar lang steeds prominent aanwezig was geweest.

16 December 1974. Drie maanden na de laatste Monti advertentie van concurrent Berco Lux vinden we voor het eerst in 15 jaar een triomfantelijke pagina-grote Bambino advertentie in het vakblad Gemengde Branche.

Directeur Joan de Monchy bracht zijn vakanties door op het Spaanse eiland Menorca en leerde daar via via een aantal mensen van het bedrijf DISET kennen. Het was in 1974 al duidelijk dat de zieke en meer dan 80 jaar oude dictator Franco het niet lang meer zou maken en dat er grote veranderingen op komst waren voor het ouderwetse Spanje en daardoor ook grote mogelijkheden om zaken te doen. Diset was in 1970 opgericht door Catalaanse grafische ontwerpers en had een markt voor goed-ogend creatief speelgoed, voornamelijk in de vorm van de toen in Spanje nog nieuwe kartonnen legpuzzels en bordspelen en in mindere mate ook plastic artikelen. 

Eind 1974 nam M&R de Monchy, de eigenaar van DS Plastics en Bambino, het Spaanse bedrijf DISET. SA. over en in de volgende jaren verplaatste het moederbedrijf de ooit zo typisch Nederlandse bouwstenen naar haar nieuwe dochteronderneming in Spanje.

1975 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Al in mei 1975 prijkt er een nieuw Bambino logo naast die van Diset en Jumbo in het Spaanse vakblad "juguetes y juegos de España". Het Bambino poppetje is nieuw en heeft een soort hoedje op van puntdaken maar heeft verder weinig van doen met de Bambino stenen. In de foto's zien we voornamelijk puzzels maar ook een onmiskenbaar Bambino huis. 

Mei 1975. Pagina grote advertentie in het Spaanse vakblad "Juguetes y juegos de España.

Achter de schermen werd er dit jaar gewerkt aan een radicale verandering van het assortiment. De belangrijkste nieuwe bouwstenen waren boogstenen om ronde torens te kunnen bouwen. De nummers van deze stenen, 38 - 43, volgen op die van de batterijtrein uit 1972 (34 - 37). Opvallend is dat vanaf het begin deze boogstenen vaak in bonte kleuren zijn uitgevoerd met onder andere nieuwe bruine en paarse stenen. Verdere beige stenen zijn een aanduiding dat een mogelijke motivatie voor de nieuwe stenen was om te kunnen concurreren met de in Spanje toendertijd populaire beige Exin kasteelbouwsteentjes. De vierkante noppen van de rechthoekige Bambino maken het onmogelijk om in bogen te bouwen en vandaar dat de nieuwe ronde stenen via een speciaal verbindingsstukje aan de rechthoekige stenen passen.

November 1975. De Bambino boog stenen in een advertentie op de voorpagina van Ter Meulen Post.

1976 - 1978 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------

Met de nieuwe bonte kleuren werd Bambino een minder serieus bouwsysteem voor voornamelijk kleinere kinderen. Een paar van de oudere bouwstenen, zoals de open dekstenen en de draairaampjes en de geflopte treinset werden uit produktie genomen. Desondanks was Bambino nog altijd populair, zoals blijkt uit de publiciteits stunt van een aannemer uit Dordrecht die honderd duizenden steentjes kado deed aan kleuterscholen om een nieuwbouwwijk (Brugakker in Zeist) te promoten. Er werd verder een twee en een halve meter hoge modelwoning van Bambino nagebouwd.

 

Google Streetview van de wijk Brugakker in Zeist. Knipsel uit een krant van december 1976. Het grootste bouwwerk ooit van Bambino?

De nieuwe inbreng van Diset en het geleidelijke verplaatsen van de produktielijn naar Spanje had andere gevolgen: 

 

Uit de krant van 3 maart 1976.

In de laatste folders van DS plastics vinden we het nieuwe Bambino poppetje en in 1978 zelfs het Diset logo. Daarna lijkt Bambino niet meer in Nederland te zijn geproduceerd. 

1976. Met de nieuwe ronde bouwstenen en kleuterblokken, maar zonder treinset, kleine wielen of open dekstenen. De plastic zakken hebben een nieuw geel-wit label.

1976. De nieuwe plastic zakken met wit-gele labels; 102, 104, 108, 114, 115, 124, 125, 126, 127, 162 , 250 en doorzichtige bus 121.

1977. Introductie van nieuwe witte dozen.

1978. De laatste Nederlandse Bambino folder (Printed in the Netherlands). Met nieuwe daken (Nº 34 - 36) en een kleine grondplaat (Nº 37) en tevens een andere stijl bouwinstructie.

Bijna identieke verpakkingen van Nederlandse Bambino (Printed in the Netherlands, links) en Spaanse Bambino (Printed in Spain, rechts)

Sticker uit de latere jaren van de Nederlandse Bambino Bouwstenen. Het draaide duidelijk meer om DISET dan om DS Plastics.

WORDT VERVOLGD IN DEEL 3 van de GESCHIEDENIS VAN DE BAMBINO BOUWSTENEN.

Bronvermelding:

Corrie Hendriksen Maandag, werkzaam bij DS Plastics van 1967 tot 2018.

Interview met Joan de Monchy, NRC 21-01-1995

Interview met Joan Ferrer, Viaempresa 02-01-2018, https://www.viaempresa.cat/es/empresa/diset-el-juego-de-reflotar-empresas_52071_102.html